Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua sáng 29-6, gồm 11 chương, 141 điều. Luật sẽ có hiệu lực từ ngày 1-7-2025, với nhiều điểm mới nổi bật.
Bổ sung đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội
Theo quy định của luật mới, đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội là người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn có thời hạn từ đủ 1 tháng trở lên, kể cả trường hợp người lao động và người sử dụng lao động thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên.
So với Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi đã bổ sung đối tượng tham gia là chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh tham gia theo quy định của Chính phủ.
Bên cạnh đó là người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật; thành viên hội đồng quản trị, tổng giám đốc, giám đốc, thành viên ban kiểm soát hoặc kiểm soát viên và các chức danh quản lý khác được bầu của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã theo quy định của Luật Hợp tác xã không hưởng tiền lương.
Trong luật cũng nêu ra mức tham chiếu là mức tiền dùng để tính mức đóng, mức hưởng một số chế độ bảo hiểm xã hội trong luật này do Chính phủ quyết định.
Mức tham chiếu được điều chỉnh trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng, tăng trưởng kinh tế, phù hợp với khả năng của ngân sách nhà nước và quỹ bảo hiểm xã hội. Chính phủ quy định chi tiết điều này.
Trước đó Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho hay mức tham chiếu được dùng khi thực hiện cải cách chính sách tiền lương trong thời gian tới, bỏ mức lương cơ sở.
Làm thế nào để các bạn du học sinh có thể tìm được việc làm thêm tại Nhật Bản? Dựa trên các cuộc phỏng vấn với các anh chị sempai đi trước, đây là bài tổng hợp giới thiệu nhiều cách khác nhau để người nước ngoài tìm được việc làm thêm tại Nhật Bản! Đối với những trường hợp thường xuyên bị từ chối khi gọi điện xin phỏng vấn qua điện thoại, chúng tôi cũng sẽ chỉ cho bạn một số biện pháp. 〈Nội dung của trang này〉 1. Trường học giới thiệu 2. Sempai hoặc bạn bè giới thiệu 3. Trang web của các công ty giới thiệu việc làm 4. Tạp chí thông tin việc làm miễn phí 5. Thông tin tuyển dụng dán tại cửa hàng 6. Cách có thể phỏng vấn mà không cần gọi điện thoại 7. HelloWork 8. Hội nhóm trên mạng xã hội của du học sinh 9. Tổng kết và các điểm cần lưu ý 1. Nhà trường giới thiệu Ở các trường đại học, trường chuyên môn, trường tiếng Nhật thường có người phụ trách hỗ trợ du học sinh. Bạn có thể được những người đó giới thiệu việc làm thêm. Ngoài ra, thông tin về việc làm thêm cũng được dán ở bảng tin trong trường. 【Nhà trường giới thiệu】 ・ Trong nhiều trường hợp, bạn có thể yên tâm làm việc. ・ Có nhiều nơi làm việc xem xét lịch phù hợp với việc học. ・ Tuy nhiên, số lượng công việc được giới thiệu ít. 2. Sempai hoặc bạn bè giới thiệu Nhiều bạn du học sinh được sempai của mình hoặc bạn bè giới thiệu cho công việc làm thêm. Ở các quán ăn, cửa hàng tiện lợi kombini, siêu thị và khách sạn hiện nay đã có rất nhiều nhân viên chính thức và nhân viên làm thêm người Việt nên nếu bạn được giới thiệu, khả năng được tuyển dụng khá cao. 3. Trang web của các công ty giới thiệu việc làm Có một số công ty giới thiệu nhân lực vận hành các trang web giới thiệu việc làm. Trên các trang này cũng có đăng tải thông tin các công việc mà người nước ngoài có thể làm thêm. Cũng có cả trang web có thông tin bằng tiếng nước ngoài. [iconpress id="local_1803" title="external link" style="color:#525252; font-size:22px;" ] TOWN WORK [iconpress id="local_1803" title="external link" style="color:#525252; font-size:22px;" ] indeed [iconpress id="local_1803" title="external link" style="color:#525252; font-size:22px;" ] Mynavi baito [iconpress id="local_1803" title="external link" style="color:#525252; font-size:22px;" ] HelloWork (Trang web do chính phủ vận hành) [iconpress id="local_1803" title="external link" style="color:#525252; font-size:22px;" ] MPKEN（Trang web của NPO） [iconpress id="local_1803" title="external link" style="color:#525252; font-size:22px;" ] Reji – super kyujin navi 4. Tạp chí giới thiệu việc làm Trong các tạp chí giới thiệu việc làm (miễn phí) như TOWN WORK được đặt ở ga tàu điện, cửa hàng tiện lợi cũng có đăng rất nhiều thông tin về việc làm thêm. Nó được phát hành bởi công ty giới thiệu việc làm và cũng có các công việc tương tự được đăng trên trang web. 5. Thông tin tuyển dụng dán tại cửa hàng Các nhà hàng, quán ăn, cửa hàng tiện lợi, siêu thị, khách sạn v.v. thường có dán thông báo tuyển dụng -“Tuyển nhân viên làm thêm”. Các bạn hãy thử gọi đến số điện thoại ghi trên thông báo, hoặc nói chuyện với nhân viên (tốt nhất là cửa hàng trưởng) làm việc ở đó nhé. 6. Cách có thể phỏng vấn mà không cần gọi điện thoại Khi gọi điện xin việc làm thêm, các bạn sẽ thường rất lo lắng, không thể nói tiếng Nhật trôi chảy nên không được gọi đi phỏng vấn. Nhiều bạn du học sinh đã có kinh nghiệm như vậy phải không? Ở bài này, chúng tôi sẽ giới thiệu đến các bạn phương pháp của một sempai. Sempai đã chuẩn bị sẵn bản sơ yếu lý lịch (có dán ảnh) và bản phô tô thẻ cư trú cho vào túi xách và đi vòng quanh thị trấn bằng xe đạp hoặc đi bộ. ① Nếu trước cửa hàng có dán thông báo tuyển dụng “tuyển nhân viên làm thêm", hãy quan sát bên trong. ② Nếu bạn cảm thấy đó là một cửa hàng tốt, hãy tìm cửa hàng trưởng hoặc người quản lý và nói chuyện với họ. "Tôi đã xem tờ thông báo. Tôi muốn xin làm thêm ở đây." ③ Nếu cửa hàng yêu cầu bạn gửi sơ yếu lý lịch qua đường bưu điện, bạn hãy đưa giấy tờ đã chuẩn bị như sơ yếu lý lịch cho họ ngay lúc đấy. Nếu bạn làm như vậy, bạn có thể được phỏng vấn ngay tại chỗ. Sempai đã bằng cách làm này mà được nhận vào làm cho ba công việc bán thời gian (hai cửa hàng tiện lợi và Lotteria). 7. HelloWork Trên toàn Nhật Bản có khoảng 540 cơ quan điều phối việc làm do Chính phủ vận hành (tên thường gọi là HelloWork). Bạn có thể được giới thiệu việc làm thêm ở đây nên hãy thử ghé qua nhé. 【Ưu điểm của HelloWork】 ・ Có thể yên tâm về nơi làm việc (nơi làm việc tuân thủ pháp luật). ・ Bạn có thể tham khảo ý kiến của người phụ trách HelloWork khi trao đổi tìm việc ・ Bạn có thể nhận đơn xin phỏng vấn. [iconpress id="local_1803" title="external link" style="color:#525252; font-size:22px;" ] Các trụ sở của HelloWork trên toàn Nhật Bản (đa ngôn ngữ) 8. Hội nhóm trên mạng xã hội của du học sinh Nhóm facebook tập trung các du học sinh Có rất nhiều các hội nhóm trên mạng xã hội Facebook, nơi các bạn du học sinh tại Nhật Bản tham gia. Các du học sinh có thể đăng thông tin tuyển dụng các công việc baito tại nơi làm thêm của họ trên các trang này. Ngoài ra, nếu bạn đăng yêu cầu nhờ giới thiệu việc làm thêm, có thể sẽ có người hồi âm cho bạn. Nhóm facebook dành cho người Việt ở các khu vực Trên Facebook có các trang do người Việt sống tại Nhật Bản vận hành như Tokyo baito. Từng địa phương như Tokyo, Nagoya, Osaka đều có trang Facebook tương ứng, trên đó đăng rất nhiều thông tin tuyển dụng. Vì vậy, bạn có thể tìm thông tin việc làm thông qua trang Facebook của khu vực mình đang sống. Tuy nhiên, với những thông tin tuyển dụng trên mạng xã hội, một số bạn đã gặp phải rắc rối như “đã trả tiền giới thiệu cho người đăng tin nhưng thực tế là không có việc làm”, “công việc bất hợp pháp”, “điều kiện thực tế khác với điều kiện đã đăng” v.v. Bạn hãy thận trọng khi ứng tuyển nhé. 9. Tổng kết và các điểm cần lưu ý Chúng tôi đã giới thiệu các cách tìm việc làm thêm như thông qua giới thiệu của nhà trường, trang web của các công ty giới thiệu việc làm, thông tin tuyển dụng dán tại cửa hàng, HelloWork, các bài viết trên các trang mạng xã hội v.v. Nếu bạn sang Nhật du học sau khi có được trình độ tiếng Nhật giúp bạn hiểu được nội dung của các trang thông tin việc làm và có thể trả lời các câu hỏi cơ bản trong khi phỏng vấn, bạn sẽ có nhiều cơ hội tìm được việc làm thêm và năng lực tiếng Nhật của bạn cũng sẽ tăng lên nhanh chóng. Ngoài ra, nếu bạn thành thạo tiếng Nhật hơn, hãy tìm công việc có thể giao tiếp và lấy đó làm cơ hội luyện tập tiếng Nhật. Những công việc như thu ngân ở cửa hàng tiện lợi, siêu thị, phục vụ ở nhà hàng, quán ăn, là những công việc có thể nói chuyện với khách hàng. Khi tìm việc, ngoài mức lương theo giờ, bạn hãy kiểm tra cả những thông tin này nhé. Thời gian, phương tiện đi từ nhà hoặc từ trường đến nơi làm thêm Thời gian làm việc (Có thể cân bằng với việc học hay không ?) Nội dung công việc Nếu thời gian làm việc quá dài, làm việc từ đêm cho đến sáng thì bạn sẽ không thể học. Ngoài ra, khi làm quá số thời gian cho phép (theo luật là 28 tiếng 1 tuần), đã có bạn không thể gia hạn tư cách lưu trú và không thể tốt nghiệp. [iconpress id="local_1803" title="external link" style="color:#525252; font-size:22px;" ] Việc làm thêm và Quy định của Cục quản lý xuất nhập cảnh｜KOKORO
Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho biết, hệ thống bảo hiểm xã hội đa tầng bao gồm: Trợ cấp hưu trí xã hội; bảo hiểm xã hội bắt buộc và bảo hiểm xã hội tự nguyện; bảo hiểm hưu trí bổ sung để hướng tới bao phủ toàn dân.
Trong đó, trợ cấp hưu trí xã hội theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 (có hiệu lực từ 1/7/2025) là loại hình bảo hiểm xã hội do ngân sách Nhà nước bảo đảm, được xây dựng trên cơ sở kế thừa và phát triển một phần từ quy định về trợ cấp xã hội hằng tháng đối với người cao tuổi.
Cụ thể, Luật quy định độ tuổi được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội thấp hơn 5 tuổi so với tuổi hưởng trợ cấp xã hội hằng tháng đối với người cao tuổi hiện hành (80 tuổi).
Căn cứ Điều 21 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 (có hiệu lực từ ngày 1/7/2025), công dân Việt Nam được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội khi có đủ các điều kiện sau đây: Từ đủ 75 tuổi trở lên; không hưởng lương hưu hoặc trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng, trừ trường hợp khác theo quy định của Chính phủ; có văn bản đề nghị hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.
Công dân Việt Nam từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo và đáp ứng đủ điều kiện thì được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.
Mức trợ cấp hưu trí xã hội hằng tháng do Chính phủ quy định, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, và khả năng của ngân sách Nhà nước từng thời kỳ.
Định kỳ 3 năm, Chính phủ thực hiện rà soát, xem xét việc điều chỉnh mức trợ cấp hưu trí xã hội. Tùy theo điều kiện kinh tế - xã hội, khả năng cân đối ngân sách, huy động các nguồn lực xã hội, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định hỗ trợ thêm cho người hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.
Đáng chú ý, người vừa đủ điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, vừa thuộc đối tượng hưởng trợ cấp xã hội hằng tháng, thì được hưởng chế độ trợ cấp cao hơn.
Trong thời gian hưởng trợ cấp hưu trí, họ được ngân sách Nhà nước đóng bảo hiểm y tế. Khi chết thì tổ chức, cá nhân lo mai táng được nhận hỗ trợ chi phí mai táng theo quy định của pháp luật về người cao tuổi.
Luật cũng quy định, Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định điều chỉnh giảm dần độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội trên cơ sở đề nghị của Chính phủ, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, và khả năng của ngân sách Nhà nước từng thời kỳ.
Khi có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, riêng chính sách này sẽ có hơn 1,2 triệu người cao tuổi được thụ hưởng trợ cấp. Dự kiến ngân sách sẽ chi 4.000-5.000 tỷ đồng mỗi giai đoạn.
Như vậy, so với Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, trợ cấp hưu trí xã hội là chính sách mới của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, để hỗ trợ cho người cao tuổi không đủ điều kiện hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng, nhằm góp phần bảo đảm tốt vấn đề an sinh xã hội.
Theo quy định pháp luật hiện hành, người lao động làm việc trong điều kiện bình thường khi nghỉ việc có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên và đủ điều kiện về tuổi đời.
Kể từ ngày 1/1/2021, tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường được điều chỉnh theo lộ trình cho đến khi đủ 62 tuổi đối với lao động nam vào năm 2028 và đủ 60 tuổi đối với lao động nữ vào năm 2035 (mỗi năm tăng thêm 3 tháng đối với lao động nam và 4 tháng đối với lao động nữ). Theo lộ trình này, năm 2023, nam sẽ nghỉ hưu khi đủ 60 tuổi 9 tháng, nữ là từ đủ 56 tuổi.
Mức lương hưu hằng tháng của người lao động đủ điều kiện được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội, sau đó cứ thêm mỗi năm thì tính thêm 2%, mức tối đa bằng 75%. Sau đó, cứ mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi quy định thì giảm 2%. Đồng thời, trường hợp tuổi nghỉ hưu có thời gian lẻ đến đủ 6 tháng thì mức giảm là 1%, từ trên 6 tháng thì không giảm tỷ lệ phần trăm do nghỉ hưu trước tuổi.
Vì vậy, khi người lao động nghỉ hưu sớm thì sẽ không được hưởng nguyên lương hưu.
Làm rõ hơn về quyền lợi của người lao động khi nghỉ hưu trước tuổi, bà Dương Thị Minh Châu, Trưởng phòng truyền thông, Bảo hiểm xã hội TP. Hà Nội thông tin, theo Luật Bảo hiểm xã hội 2014, đối với người nghỉ hưu sẽ dựa trên 2 điều kiện, đó là tuổi đời và số năm đóng bảo hiểm xã hội.
Về số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu là 20 năm. Tuổi đời thì sẽ lấy năm tối đa trừ đi 5 năm, trừ những trường hợp đặc biệt về sức khỏe hoặc môi trường làm việc, một số trường hợp có quy định riêng liên quan đến bệnh HIV…
Về cách tính tỷ lệ hưởng lương hưu, đối với nữ thì 30 năm mới được hưởng tối đa 75%, đối với nam là 35 năm. Do vậy đối với nam, nghỉ hưu khi đóng bảo hiểm xã hội 20 năm, nếu chưa đủ tuổi về hưu thì sẽ còn 45%; tỷ lệ này đối với nữ tương ứng thời gian đóng là 15 năm.
Ngoài điều kiện này, thì mỗi năm về hưu trước tuổi sẽ bị trừ 2%. Cụ thể, nếu nam đóng bảo hiểm xã hội 20 năm, về hưu trước tuổi 5 năm thì mỗi năm sẽ bị trừ 2%, chỉ còn 35%.
“Như vậy mức lương hưu sẽ rất thấp, chúng tôi cho rằng người lao động nên đóng bảo hiểm xã hội cho đến khi đủ tuổi nghỉ hưu”, bà Châu nhấn mạnh.
Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) hiện đang đề xuất giảm điều kiện về số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu để được hưởng lương hưu hằng tháng từ 20 năm xuống 15 năm, nhưng cũng không đưa trường hợp nghỉ hưu sớm trước tuổi quy định vào diện thụ hưởng vì lo ngại mức lương hưu thấp.
Với mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi, người lao động bị trừ 2% mức hưởng. Ngược lại, nếu lao động nam đóng bảo hiểm xã hội trên 35 năm và nữ đóng hơn 30 năm thì ngoài lương hưu tối đa 75% sẽ nhận trợ cấp một lần cho số năm đóng thừa.
Dự thảo Luật đề xuất mức trợ cấp một lần được tính theo số năm đóng bảo hiểm xã hội cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75%, cứ mỗi năm đóng bảo hiểm xã hội thì được tính bằng 0,5 lần của mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội.
Đối với trường hợp người lao động đã đủ điều kiện hưởng lương hưu theo quy định mà tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội, thì mỗi năm đóng bảo hiểm xã hội sau độ tuổi nghỉ hưu cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75% được tính bằng 2 lần của mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội.
Theo thống kê của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, trong giai đoạn 2016-2022, cả nước đã giải quyết gần 763.000 người hưởng lương hưu, nhưng chỉ có khoảng 420 nghìn người đạt tỷ lệ hưởng 75%, chiếm hơn 55% số người được giải quyết hưởng chế độ hưu trí.
Phần lớn có mức hưởng từ 3 đến dưới 7 triệu đồng/tháng. Trong khi đó, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cho rằng, mặc dù tỷ lệ hưởng lương hưu tối đa của Việt Nam là 75%, khá cao so với một số nước trong khu vực, song với tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc không cao (bình quân năm 2022 là 5,73 triệu đồng/tháng), nên mức lương hưu bình quân của người hưởng lương hưu hiện nay cũng chỉ khoảng 5,4 triệu đồng/tháng.
